Dokument sħiħ PDF jew WORD dwar it-Tifsir tar-Riti tal-Quddiesa.

IR-RIT TAL-GĦELUQ

Ir-rit tal-għeluq jitqassam hekk:

• It-tislima u l-Barka tas-Saċerdot; f’xi ġranet u okkażjonijiet partikulari, il-Barka tingħata skont formula aktar solenni, jew qabilha tingħad talba għall-poplu;
• Il-liċenzjament, jiġifieri d-Djaknu jew is-Saċerdot stess, jekk ma jkunx hemm Djaknu, jibgħat lil kulħadd fis-sliem, biex il-fidili joħorġu u jingħataw għall-ħidma tajba tagħhom u jfaħħru u jbierku lill-Mulej. (O.G.M.R. – 57).

IT-TISLIMA U L-BARKA TAS-SAĊERDOT

Filwaqt li jiftaħ idejh, is-Saċerdot isellem lill-poplu u jgħid: “Il-Mulej magħkom” u l-poplu jwieġeb: “U miegħek ukoll.” Minnufih, is-Saċerdot iżid: “Iberikom Alla li jista’ kollox..” irodd is-Salib fuq il-poplu u dan iwieġeb “Ammen”. (O.G.M.R. – 124).

Waqt il-Benedizzjoni, is-Saċerdot jerfa’ jdejh ‘il fuq biex juri li huwa f’isem il-Knisja sejjer jitlob mingħand Alla, il-milja tal-Barka tas-sema fuq l-insara li jkunu madwaru. Imbagħad irodd fuqhom is-Salib biex juri li s-Sagrifiċċju tal-Kalvarju mwettaq fuq is-Salib huwa l-għajn ta’ kull grazzja u ta’ kull Barka.

Is-Sinjal tas-Salib li bih tinbeda ċ-ċelebrazzjoni Ewakristika, jimmarka wkoll it-tmiem tagħha. B’dan il-mod aħna nifhmu aħjar li ċ-ċelebrazzjoni kollha hija taħt il-ħarsien tat-Trinita’ Qaddisa, li minnha jiddependi fuq kollox it-twettiq tal-pjan tas-Salvazzjoni matul l-istorja.

Din il-Benedizzjoni tfakkarna f’dik li Kristu ta lil Ommu Marija u lid-dixxipli qabel ma ħalla d-dinja u tela’ fis-smewwiet. “Ħadhom sa ħdejn Betanja u refa’ idejh u berikom. U ġara li huwa u jberikom, infired minnhom u kien meħud fis-sema. (Luqa 24: 50-51). Tfakkarna wkoll f’dik il-Barka li meta Kristu jidher fl-aħħar tad-dinja, biex jagħmel il-ħaqq, jagħti lit-tajbin bħala siġill tal-fidwa tiegħu: “Ejjew imberkin minn Missieri, ħudu b’wirt tagħkom is-Saltna li tħejjiet għalikom sa mill-ħolqien tad-dinja.” (Mattew 25.34).

Il-Barka li s-Saċerdot jitlob fuq dawk li jieħdu sehem fil-Quddiesa hija s-sinjal li l-Mulej jibqa’ dejjem ma’ dawk li jemmnu sabiex isaħħaħhom fix-xhieda li jridu jagħtu lid-dinja. (Mattew 28. 20). In-nisrani jaf li l-Mulej mhux biss huwa preżenti fit-Tempju tal-ġebel, iżda jgħammar ukoll fil-qalb tiegħu, speċjalment jekk jilqa’ kif imiss il-Kelma t’Alla u t-Tqarbin Imqaddes. Kif kienu jistqarru fl-ewwel żminijiet tal-Knisja, kull nisrani huwa Kristofru, jiġifieri jġorr miegħu lil Kristu.

TMIEM IL-QUDDIESA

Wara l-Barka, is-Saċerdot igħaqqad idejh ma’ xulxin u jgħid “Morru fil-paċi ta’ Kristu” u kulħadd iwieġeb “Inroddu ħajr lil Alla” (O.G.M.R. – 124).

Is-Saċerdot ibus l-Altar u mbagħad isellem b’inklinazzjoni profonda jew b’ġenuflessjoni jekk ikun hemm it-Tabernaklu bis-Santissmu Sagrament, u jidħol ġewwa flimkien mal-Ministri. (O.G.M.R. – 125).

It-tislima “Morru fil-paċi ta’ Kristu” tfisser li għad li r-rit Ewkaristiku issa huwa mitmum, iżda għall-insara tibda ċelebrazzjoni oħra, li fiha hija mpenjata ħajjithom kollha kemm hi. Huma joħorġu mit-Tempju u jimxu fit-toroq tad-dinja, iżda għandhom ikunu fost ħuthom, “ix-xhieda tal-mewt u l-qawmien ta’ Kristu” bi kliemhom, bl-għemejjel tagħhom u b’ħajjithom kollha. Il-ħin taċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika, mela, huwa l-mument prezzjuż li fih, filwaqt li bi Kristu, ma’ Kristu u fi Kristu, nagħtu qima lil Alla, nikbru fl-imħabba u fl-għaqda tagħna mal-Feddej u mal-proxxmu tagħna, nitħeġġu u nitħejjew aħjar biex naqdu dmirijietna bħala nsara fis-soċjeta’.

Il-ħruġ mill-Knisja huwa sinjal ieħor ta’ dak il-pelleġrinaġġ jew mixja twila li l-insara jridu jwettqu ta’ kuljum biex jaslu fid-dar tal-Missier. Matul il-jum u matul il-ġimgħa, l-insara jitferrxu ‘l hawn u ‘l hemm biex kull wieħed minnhom iwettaq il-ħidma tiegħu ta’ kuljum, iżda jħossu li ma humiex weħidhom u lanqas mifrudin minn xulxin, għaliex jemmnu li jiffurmaw il-Ġisem Mistiku ta’ Kristu u mxierkin fi Knisja waħda, hekk li flimkien iġorru r-responsabbilta’ u jħarsu l-impenn li jkun xhieda ta’ Kristu fid-dinja.

Dokument sħiħ PDF jew WORD dwar it-Tifsir tar-Riti tal-Quddiesa.

IR-RIT TAT-TQARBIN

Iċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika hija l-ikla tal-Għid tal-Mulej. Għalhekk il-fidili mħejjija tajjeb, ikunilhom ta’ ġid jekk, skont il-kmandament tal-Mulej, jersqu jirċievu l-Ġisem u d-Demm tiegħu b’ikel spiritwali tagħhom. Hu għalhekk li jsir il-qsim tal-ħobż u r-riti l-oħra tat-tħejjija li bihom il-fidili jitressqu għat-Tqarbin. (O.G.M.R. – 56).

Fil-lejl qabel ma miet, is-Sinjur tagħna Ġesu’ kiel il-ħaruf tal-Għid flimkien mad-dixxipli tiegħu bħala ikla ta’ Sagrifiċċju. Skont it-tradizzjoni tal-Lhud, l-ikla tal-ħaruf li joffru lil Alla, kienet simbolu ta’ għaqda m’Alla u ma’ dawk kollha li jkunu jieklu flimkien. Hekk ukoll, bl-istess mod, għandna nifhmu t-Tqarbin Imqaddes. Aħna nieklu l-ħaruf tal-Għid tagħna li hu maqtul (1 Kor 5,7) jiġifieri nieħdu l-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu, u b’din l-ikla aħna nkunu nfissru l-għaqda tagħna mhux biss m’Alla f’Ġesu’ Kristu, imma wkoll ma’ dawk kollha li jitqarbnu magħna. (Missal għall-Ħdud daħla paġna 6).

Ir-riti li jsieħbu t-Tqarbin u li jservu bħala tħejjija għalih huma: il-Missierna, l-Emboliżmu, Ir-rit tal-paċi, Il-qsim tal-ħobż, Il-Ħaruf t’Alla, It-tħejjija privata tas-Saċerdot, “Dan hu l-Ħaruf t’Alla”, It-Tqarbin tas-Saċerdot, It-Tqarbin tal-fidili, Is-skiet jew innu wara t-Tqarbin, It-Talba ta’ wara t-Tqarbin.

IT-TALBA TAL-MULEJ (MISSIERNA)

Wara d-Dossoloġija, is-Saċerdot igħaqqad idejh ma’ xulxin u jgħid it-twissija ta’ qabel il-Missierna, imbagħad jiftaħ idejh u flmkien mal-poplu igħid il-Missierna. (O.G.M.R. – 110).

Fiha nitolbu lil Alla biex jagħtina l-ħobż ta’ kuljum, li lill-insara jfakkarhom fil-Ħobż Ewkaristiku, kif ukoll biex jaħfrilna dnubietna, ħalli l-ħwejjeġ qaddisa nirċievuhom tassew bil-qdusija. Is-Saċerdot jistieden lill-fidili għal din it-talba u lkoll igħiduha flimkien miegħu, imbagħad hu, waħdu, iżid l-Emboliżmu li l-poplu jagħlaq bid-Dossoloġija. (O.G.M.R. – 56a).

Il-Missierna li tingħad bħala tħejjija għat-Tqarbin hija t-Talba li għallimna Sidna Ġesu’ Kristu nnifsu, kif tinsab fl-Evanġelju ta’ San Mattew (6, 9-13). Fi żminijiet bikrin tal-Knisja, kienet meqjusa bħala oġġett sagru u prezzjuż, u l-insara kienu jħarsuha bħala sigriet qaddis. Ma kinitx tiġi reċitata b’leħen għoli u lanqas kienet tiġi miktuba sabiex ma jkunx hemm il-periklu li jgħidha xi ħadd li jkun għadu mhux imgħammed. Lanqas dawk li kienu jħejju ruħhom għall-Magħmudija ma kienu mħollijin igħiduha, qabel jirċievu dak is-Sagrament.

Hija orazzjoni fundamentali għall-insara. Fiha nsibu mhux biss xempju kif għandna nitolbu, iżda wkoll kif għandna ngħixu. Min jifhem sewwa l-Missierna, jifhem ukoll il-messaġġ ta’ Kristu għaliex hija ġabra fil-qosor tal-Evanġelju. Hija turina liema għandhom ikunu r-relazzjonijiet bejnietna u m’Alla, skont it-tagħlim ġdid ma’ Kristu, jiġifieri fiha jidher id-dmir li nħobbu ‘l Alla bħala Missier tagħna u lill-bnedmin kollha bħala ħutna. Min igħid bis-serjeta’ l-Missierna, jimpenja ruħu li jgħix skont it-tagħlim tal-Evanġelju. Mhux għaġeb għalhekk, li kważi s-Santi Padri kollha, għamlu kummenti fuq il-Missierna, fissruha lill-insara u nqdew biha sabiex jagħtu katekeżi lill-bnedmin ta’ żmienhom.

Skont Sant’Wistin (Sermo 17, 5, 5 – p.l. 38, 127) il-Missierna hija bħala purifikazzjoni jew tisfija spiritwali li jagħmlu l-insara, qabel ma jirċievu s-Sagrament Imqaddes, peress li fiha jingħadu l-kelmiet: “Aħfrilna dnubietna, bħalma naħfru lil min hu ħati għalina.”

Wisq probabbli li kien San Girgor il-Kbir li ordna li l-Pater Noster jingħad wara t-Talba Ewkaristika, sabiex biha nfaħħru u nbierku lil Alla, bl-istess ta’ kliem, fil-preżenza tal-Ġisem u d-Demm għażiż tiegħu. (P.L.77, 956).

L-EMBOLIŻMU

Wara l-Missierna, is-Saċerdot jibqa’ b’idejh miftuħa u waħdu jgħid l-Emboliżmu: “Eħlisna nitolbuk, Mulej…” li l-poplu jwieġeb għalih bid-Dossoloġija jew akklamazzjoni: “Għax tiegħek hi s-Saltna..” (O.G.M.R. -111).

L-Emboliżmu hu t-talba li tfisser iktar fit-tul l-aħħar talba tal-Missierna u fiha s-Saċerdot jitlob li l-ġemgħa kollha tal-fidili tkun meħlusa mis-setgħa tal-ħażin. L-istedina għat-talba tal-Missierna, it-talba stess, l-Emboliżmu u d-Dossoloġija tal-għeluq, jistgħu jitkantaw jew jingħadu b’leħen ċar. (O.G.M.R. 56a).

Fiż-żminijiet tan-nofs, wara l-Missierna, kienu jiġu miżjudin xi talbiet għall-għajnuna t’Alla, speċjalment meta l-insara kienu jkunu mhedda minn xi gwaj jew periklu. Fil-Liturġija tallum, bil-kelmiet tal-Emboliżmu ‘Eħlisna nitolbuk Mulej,” is-Saċerdot ikompli jitlob li niġu meħlusin mill-ħażen u mid-dnub u b’hekk nishru u ngħassu filwaqt li nistennew it-tieni miġja tal-Mulej, fil-glorja tiegħu li jagħtina s-sliem għal dejjem.

L-Ewkaristija li fiha nieħdu l-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu, iżżomm ħajja fina t-tama tal-ħajja ta’ dejjem u tfakkarna fl-eternita’. L-Emboliżmu għandu jqanqal lill-insara sabiex jixtiequ u jistennew is-Saltna t’Alla, li tinkiseb fil-milja tagħha fid-dinja l-oħra. Imħeġġin minn din ix-xewqa l-insara jxandru l-qawwa u l-glorja t’Alla fid-Dossoloġija, li hija ġejja minn tradizzjoni antika u għadha tingħad mhux biss fil-Liturġija tagħna, iżda wkoll fil-Litruġiji Orjentali u fis-servizzi Liturġiċi tal-Knejjes tar-riforma.

Fl-Emboliżmu jidher ċar il-kuntrast bejn id-deni u l-ħażen minn naħa l-waħda u l-hena u l-paċi min-naħa l-oħra. Bħala fejqan għall-ħażen ta’ kull għamla, tal-imgħoddi, ta’ issa u ta’ li ġej, nitolbu li jkollna l-paċi. Iżda qabel xejn, nitolbu li nkunu meħlusa minn kull ħtija għaliex l-paċi esterna u l-ħelsien mill-hemm jiddependu mill-paċi interjuri li hija l-ħlusija mid-dnub u l-ħbiberija m’Alla.

IR-RIT TAL-PAĊI

F’dan ir-rit, nitolbu lil Alla biex jagħti s-sliem u l-għaqda lill-Knisja u lill-familja kollha tal-bnedmin, qabel ma jersqu biex jieħdu sehem flimkien minn ħobża waħda. (O.G.M.R. – 112).

It-talba li jgħid is-Saċerdot tfakkarna li Kristu, awl il-lejl qabel ma miet, fuq kollox talab għall-paċi u għall-għaqda fost dawk li jemmnu fih u għal dan il-għan ukoll ħallielna Ġismu u Demmu. L-ikbar espressjoni tal-għaqda tagħna fi Kristu hija t-Tqarbina minn ħobża waħda u minn Kalċi wieħed, iżda biex nitħejjew kif imiss għal din it-Tqarbina jeħtieġ li nkunu fil-grazzja t’Alla, jiġifieri fil-paċi ma’ Kristu u ma jkollniex mibgħeda għall-oħrajn, ċioe’ nkunu fil-paċi wkoll mal-proxxmu tagħna.

Il-ġesti tal-paċi, ma jfisser xejn jekk l-insara wara li jkunu talbu l-maħfra tal-Missier, ma jkunux lesti li jaħfru huma wkoll lil min għamlilhom id-deni. (Mat. 5.23). Fil-qalba tal-messaġġ tal-morali nisranija hemm l-imħabba tal-proxxmu u l-Ewkaristija hija s-Sagrament li jfisser u jipproduċi din l-imħabba u l-għaqda fost l-insara. Biex il-ġest tal-paċi jkun sinċier jeħtieġ li jkun imsieħeb max-xewqa u mal-impenn li wieħed jaħdem għal ftehim u l-għaqda fost l-insara. Waqt li nagħtu l-paċi lil xulxin, nitolbu lil Alla li jagħmilna strumenti tal-paċi tiegħu biex ikollna sehem mill-beatitudni ta’ Kristu: “Henjin dawk li jġibu l-paċi, għax huma jissejħu wlied Alla.” (Matt 5.9)

Il-paċi u l-għaqda huma rigal li aħna nitolbu minn għand Alla għall-Knisja, u għall-bnedmin; iżda huma wkoll impenn tal-insara kollha, għax kull wieħed minnhom għandu jħabrek sabiex madwaru u fid-dinja kollha ssaltan il-paċi ta’ Kristu.

Permezz ta’ dan ir-rit, l-Ewkaristija tidher wisq tajjeb bħala sinjal tal-għaqda u rabta tal-karita’.

IL-QSIM TAL-ĦOBŻ

Is-Saċerdot, wara li jikxef il-Kalċi, jieħu l-Ostja f’idejh, jaqsamha fuq il-Patena, jixħet fil-Kalċi biċċa żgħira minnha u jgħid taħt l-ilsien: “Il-Ġisem flimkien mad-Demm…” Sadanttant il-kor u l-poplu jkantaw jew jgħidu l-“Ħaruf t’Alla”. (O.G.M.R. – 113).

Ir-rit tal-qsim tal-ħobż huwa ġej minn żmien l-Appostli, fil-Liturġija Ewkaristika. Anzi din kienu jsejħulha “il-Qsim tal-Ħobż”, għaliex Kristu fl-Aħħar Ċena, qasam il-ħobż (Matt 26, 26; Mark 14, 22; Luqa 22, 19) u hekk ukoll għamel meta deher id-dixxipli t’Emmaus (Luqa 24,30).

Fil-Quddiesa, dan ir-rit isir sabiex is-Saċerdot ikun jista’ jitqarben u fl-antik l-insara kienu jitqarbnu bil-biċċiet li jinqatgħu minn Ostja waħda kbira. Iżda fir-rit hemm ukoll simboliżmu ċar.

Fir-Rabta l-Qadima (Ġenesi 15, 9 Ġeremija 34, 18, Eżodu 24, 4) insibu li l-vittmi tas-sagrifiċċju kienu jiġu maqsuma min-nofs. Dan il-qsim tal-Ostja jfisser il-mewt ta’ Kristu, il-vittma tas-Sagrifiċċju tar-Rabta l-Ġdida.

It-tfigħ ta’ biċċa żgħira mill-Ostja Kkonsagrata fid-Demm Imqaddes ġiet interpretata minn xi teoloġi medjevali, fosthom Durandus, bħala simbolu tal-qawmien ta’ Kristu, meta r-ruħ u d-Demm tal-Mulej reġgħu ngħaqdu ma’ Ġismu li kien fil-qabar, li mbagħad reġa’ ħa l-ħajja u qam mill-mewt. (S.Tumas, Summa Theol III, 9. 83a 5 ad 3).

Il-qsim tal-ħobż ifisser ukoll li aħna għalkemm aħna ħafna, insiru ġisem wieħed, meta fit-Tqarbin naqsmu bejnietna l-ħobża waħda tal-ħajja li hu Kristu. San Pawl fl-ewwel ittra lill-Korintin (10, 16-17) kiteb: “Il-Ħobż li naqsmu mhuwiex għaqda mal-Ġisem ta’ Kristu? Għax la ħobża hi waħda, aħna, li aħna ġisem wieħed, ilkoll kemm aħna nieħdu sehem minn ħobża waħda.”

IL-ĦARUF T’ALLA

Waqt il-qsim tal-ħobż u l-immissjoni, il-grupp tal-kant jew il-kantur igħidu l-invokazzjoni “Ħaruf t’Alla” u l-poplu jwieġeb. Din l-invokazzjoni titkanta jew tingħad b’leħen għoli u tista’ tibqa’ tirripeti ruħha kemm ikun hemm bżonn, sa ma jispiċċa r-rit tal-qsim tal-ħobż; fl-aħħar tagħlaq bil-kelmiet “agħtina l-paċi.” (O.G.M.R – 56 e).

Skont il-Liber Pontificalis ( 1. 376) kien il-Papa Serġju 1 (6887 -701) ta’ nazzjonalita’ greko-sirijaka, li daħħal l-Agnus Dei fil-Liturġija Rumana. Dan il-kant aktarx li kellu l-bidu tiegħu fil-pajjiżi tal-Lvant. Għall-ewwel, il-kant kien jiġi ripetut ħafna drabi, iżda mis-seklu tnax (XII) sakemm bdiet isseħħ l-aħħar riforma Liturġika, l-Agnus Dei kien jingħad biss tliet darbiet.

Il-kliem tal-Ħaruf t’Alla, li jsieħeb il-qsim tal-ħobż, ifakkarna fil-Ġisem issagrifikat ta’ Kristu u fid-Demm tiegħu mxerred waqt il-Passjoni. Fih ukoll invokazzjoni lil Kristu, il-Ħaruf tal-Għid tal-Patt il-Ġdid, maqtul iżda rebbieħ, kif jgħidilna San Ġwann fl-Apokalissi.

Hekk waqt li l-qsim tal-ħobż jissimboleġġa il-waqt li fih ġie minfud il-Ġisem ta’ Kristu fuq is-Salib għall-fidwa tal-ġens tal-bnedmin, bil-kliem tal-Agnus Dei, insejħu lil din il-Vittma Divina u Innoċenti sabiex tqassmilna l-frott tal-istess Sagrifiċċju billi tagħtina l-maħfra ta’ dnubietna u l-paċi.

Fl-Agnus Dei, għandu jkun ċar il-ħsieb tas-Sagrifiċċju, jiġifieri li Kristu sar Vittma għal dnubietna. L-insara għandhom jiftakru li Kristu, il-Ħaruf bla tebgħa qiegħed fostna u jitolbu l-ħniena tiegħu.

IT-TĦEJJIJA PRIVATA TAS-SAĊERDOT

Is-Saċerdot iħejji ruħu b’talba waħdu minn taħt l-ilsien li fiha jitlob biex it-Tqarbina tiegħu bil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu tkunlu ta’ ġid. Jagħżel waħda miż-żewġ talbiet: “Mulej Ġesu’ Kristu, Bin Alla ħaj…” jew “Mulej, Ġesu’ Kristu, nitolbok…” Il-fidili jagħmlu bħalu u jitolbu fis-skiet. (O.G.M.R. 56 f, 114).

Huma talbiet ta’ pjeta’ privata u ġew imdaħħla fil-Quddiesa aktarx li mhux qabel is-seklu għaxra. Xi wħud jaħsbu li ġew miktubin minn Alcuino, qassis ingliż għaref minn York, li miet fis-sena 804.

Filwaqt li t-talbiet ta’ qabel huma fil-plural, din it-talba tingħad fis-singular, għaliex tirreferixxi għas-Saċerdot waħdu.

Huwa importanti li min ikun ser jitqarben iħejji ruħu sewwa għall-Ikla Mqaddsa, kif iwissina l-Appostlu Missierna San Pawl fl-ewwel ittra tiegħu lill-Korintin (11. 28-29). “Ħa jagħrbel il-bniedem lilu nnifsu, imbagħad jiekol il-ħobż u jixrob il-Kalċi. Min jiekol u jixrob bla ma jagħżel minn ikel ieħor il-Ġisem tal-Mulej ikun jiekol u jixrob il-kundanna tiegħu stess.”

Fuq l-eżempju taċ-ċelebrant, anke l-insara li jkunu ser jieħdu sehem fit-Tqarbina tagħhom fis-Sagrifċċju Mqaddes, għandhom iħejju ruħhom kif jixraq b’xi talba li jgħidu f’qalbhom u billi jaħsbu fuq Dak li jkunu ser jirċievu.

STEDINA GĦALL-MEJDA TA’ KRISTU

Wara t-talba privata ta’ tħejjija, is-Saċerdot jagħmel ġenuflessjoni, iqum, jieħu f’idejh l-Ostja, iżommha merfugħa kemm kemm ‘il fuq b’idu l-leminija, bil-Patena taħtha f’idu, l-oħra, u b’wiċċu lejn il-poplu jgħid: “Dan hu l-Ħaruf t’Alla, Dan hu li jneħħi d-dnubiet tad-dinja. Henjin dawk li huma mistiedna għall-ikla tal-Ħaruf.” (O.G.M.R. – 115). Hekk, waqt li juri lill-fidili l-Ħobż Ewkaristiku li bih ikunu ser jitqarbnu, jistedinhom għall-mejda tal-Mulej u flimkien magħhom jagħmel att ta’ fidi u umilta’: “Mulej ma jistħoqqlix li tidħol taħt is-saqaf tiegħi, iżda għid biss kelma waħda u ruħi tkun imfejqa.” (O.G.M.R. – 56g).

Il-kliem li jingħad immedjatament qabel it-Tqarbin huwa meħud mill-Kotba Mqaddsa tar-Rabta l-Ġdida. Bl-istess kliem, li jgħid is-Saċerdot, San Ġwann Battista wera lil Kristu, meta kien jitkellem mal-poplu fid-deżert: “Araw il-Ħaruf t’Alla, li jneħħi d-dnubiet tad-dinja.” (Ġwann 1.29). Fil-ktieb tal-Apokalissi (19.9) insibu t-tieni parti tal-istedina għat-Tqarbin. “Hienja dawk li kienu mistiedna għall-mejda tat-tieġ tal-Ħaruf.” li huwa Kristu. Dan ifakkarna li l-Ewkaristija twassal għall-ikla jew festa kbira fil-hena tas-sema. It-talba li jagħmlu l-insara flimkien mas-Saċerdot hija meħuda mill-kliem li qal iċ-Ċenturjun lil Ġesu’, meta talbu biex ifejjaqlu lill-qaddej tiegħu: “Sinjur ma jistħoqqlix li tidħol taħt is-saqaf tiegħi, iżda int għid kelma waħda biss u l-qaddej tiegħi ifieq.” (Mattew 8.8).

IT-TQARBIN

Is-Saċerdot waħdu, b’wiċċu lejn l-Altar, igħid fis-skiet, “ Il-Ġisem ta’ Kristu jħarisni għall-ħajja ta’ dejjem” u bl-qima kollha jitqarben bil-Ġisem ta’ Kristu. Bl-istess mod jieħu l-Kalċi, u jgħid: “Id-Demm ta’ Kristu jħarisni għall-ħajja ta’ dejjem,” u bil-qima kollha jixrob id-Demm ta’ Kristu. (O.G.M.R. – 116).

Imbagħad jieħu l-Patena jew il-Pissidi, jersaq lejn dawk li jkunu ser jitqarbnu u lil kull wieħed u waħda minnhom jurih l-Ostja, kemm kemm merfugħa quddiemu u jgħidlu: “Il-Ġisem ta’ Kristu”. Min ikun se jitqarben iwieġeb “Ammen”, u jirċievi s-Sagrament. (O.G.M.R. – 117).

Waqt it-Tqarbin tas-Saċerdot u tal-fidili, isir il-kant, jew minn floku tingħad l-antifona tat-Tqarbin li hemm fil-Missal. Iżda jixraq wisq iżjed li jsir il-kant f’dan il-ħin, għaliex b’hekk jidher aħjar li t-Tqarbin huwa rit ta’ festa. Ġesu’ nnifsu flimkien mal-Appostli tiegħu, kantaw fl-aħħar Ċena u din id-drawwa nżammet mill-insara tal-qedem. Dan il-kant tal-fidili waqt it-Tqarbin tagħhom ifisser ukoll li bħalma huma magħquda leħen wieħed flimkien, hekk ukoll ruħ waħda bejniethom u li b’qalbhom ferħana qegħdin iħossu iżjed li huma lkoll aħwa resqin flimkien biex jirċievu l-Ġisem ta’ Kristu. (O.G.M.R. – 56 i). Barra minn hekk, sabiex l-insara jersqu lejn l-Altar għat-Tqarbin bl-ordni u bil-qima, jeħtieġ li tiġi fformata bħala proċessjoni u kull proċessjoni hija msieħba bil-kant.

Il-Knisja tixtieq ħafna li l-fidili jitqarbnu bl-Ostji Kkonsagrati fl-istess Quddiesa, ħalli jidher aħjar is-sinjal li t-Tqarbina hija sehem mill-istess Sagrifċċju li jkun qed jiġi ċċelebrat. (O.G.M.R. – 56 h). Din ix-xewqa tal-Knisja hija mfissra b’mod ċar mill-Papa Piju XII, fl-Enċiklika “Mediator Dei”: Hu tajjeb li l-poplu jersaq jitqarben, wara li jkun tqarben is-Saċerdot u ta’ min ifaħħar ‘l dawk li meta jkunu għall-Quddiesa jitqarbnu bl-Ostji Kkonsagrati fl-istess Sagrifiċċju; b’dan il-mod iseħħu tabilħaqq il-kelmiet: ‘biex aħna lkoll, li nieħdu sehemna mill-Altar u nitqarbnu bil-Ġisem u d-Demm Imqaddes t’Ibnek, nimtlew b’kull barka u grazzja tas-sema.”

IT-TALBA TA’ WARA T-TQARBIN

Wara li jitqarben kulħadd, is-Saċerdot, jekk jibqa’ xi frak tal-Ostja, jiġbru, jippurifika l-Patena jew il-Pissidi fuq il-Kalċi, u mbagħad jippurifika l-istess Kalċi u jimsħu bil-Purifikatur. (O.G.M.R. – 120).

Wara l-purifikazzjoni tal-Kalċi, is-Saċerdot jista’ jerġa’ jmur fuq is-siġġu jew jibqa’ bilwieqfa. Jista’ jinżamm ftit ħin tas-skiet fil-ġabra, waqt li kulħadd ikun bilqiegħda, jew inkella joqgħodu bilwieqfa u jingħad xi Salm jew Kantiku ta’ tifħir. (O.G.M.R. – 121).

Meta jintemm ir-radd ta’ ħajr fis-skiet jew bil-kant is-Saċerdot, b’wiċċu lejn il-poplu jgħid “Nitolbu” u b’idejh miftuħa jlissen it-talba ta’ wara t-Tqarbin, li għaliha l-poplu jwieġeb: “Ammen”. (O.G.M.R. – 122).
F’dan il-ħin, is-Saċerdot jitlob lil Alla biex ixerred fuq kulħadd il-ġid tal-Misteru ċċelebrat.

Dokument sħiħ PDF jew WORD dwar it-Tifsir tar-Riti tal-Quddiesa.

IR-RAKKONT TAT-TWAQQIF TAL-EWKARISTIJA

Permezz tal-kelmiet u l-ġesti ta’ Kristu, tiġi rappreżentata l-Aħħar Ċena li fiha l-Mulej Ġesu’ waqqaf is-Sagrifiċċju u s-Sagrament tal-Passjoni u l-Qawmien tiegħu, meta taħt ix-xbihat tal-ħobż u tal-inbid ta lill-Appostli Ġismu mogħti b’Sagrifiċċju għall-bnedmin u Demmu li kellu jiġi mxerred għall-maħfra tad-dnubiet, sabiex dan ikun l-ikel u x-xorb tagħhom u ordnalhom li jkomplu jwettqu dan il-Misteru.

Il-kelmiet tal-Missal ma humiex meħudin kelma b’kelma mill-Evanġelju, iżda jiġbru t-test tas-Sinottiċi (Mattew, Mark, Luqa) flimkien ma’ dak tal-Appostlu San Pawl, fl-ewwel ittra lill-Korintin.

Is-Saċerdot dawn il-kelmiet tal-Konsagrazzjoni jgħidhom fil-persuna ta’ Kristu u japplikahom għall-ħobż u l-inbid li jkollu preżenti quddiemu. (S Theol III, 78 a5).

Bil-kelmiet qaddisa: “Dan hu Ġismi”, “Dan hu l-Kalċi ta’ Demmi” il-ħobż u l-inbid fuq l-Altar jinbidlu fil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu. Jibqa’ biss ix-xbihat tal-ħobż u l-inbid, iżda r-rejalta’ li hemm taħt dawk ix-xbihat tinbidel. Dak li hemm preżenti taħt dawn ix-xbihat, mhux iżjed ħobż u inbid, iżda huwa Kristu bil-ġisem u d-demm tiegħu. Din il-bidla tal-għaġeb, il-Knisja, issejħilha “Transustanzazzjoni.”

Sa mis-seklu XIII (tlettax) ġie mdaħħal fil-Quddiesa, wara l-kelmiet tal-Konsagrazzjoni, ir-rit tal-Elevazzjoni tal-Ostja u tal-Kalċi. Is-Saċerdot, jerfa’ l-Ostja Kkonsagrata, juriha lill-poplu, imbagħad jerġa’ jqiegħedha fuq il-Patena u jinżel għarkupptejh jaduraha. Hekk ukoll, wara l-Konsagrazzjoni tal-inbid, juri l-Kalċi bid-Demm Imqaddes lill-poplu, imbagħad iqiegħdu fuq l-Korporal u jinżel għarkupptejh jadurah.

Fl-aħħarnett, is-Saċerdot jgħid: “Dan hu l-Misteru tal-fidi” u l-poplu jwieġeb b’waħda mill-akklamazzjonijiet bħalma hija “Inħabbru l-mewt tiegħek Mulej…” L-Ewkaristija hija tabilħaqq il-Misteru tal-fidi għaliex tiġbor fiha l-pjan kollu tas-Salvazzjoni, imfassal minn Alla fl-imħabba infinita’ tiegħu għalina l-bnedmin, u mwettaq minn Ibnu, Ġesu’ Kristu Sidna, bil-mewt u l-qawmien tiegħu.

F’dan il-ħin tajjeb li niftakru fit-talba li għamel lil Kristu missier it-tifel imbikkem maħkum mix-xitan: kif insibu fl-Evanġelju: “Jiena nemmen! Għinni fil-fidi nieqsa tiegħi! (Mark 9:24) u nirrepetu f’qalbna din it-talba.

L-ANAMNESI

Il-Knisja, filwaqt li twettaq il-kmand li taha Kristu permezz tal-Appostli, tiċċelebra t-tifkira tal-Mulej Ġesu’ billi ġġibilna quddiem għajnejna l-Misteru tal-Għid ta’ Kristu, jiġifieri l-passjoni, il-mewt, il-qawmien glorjuż tiegħu u t-tlugħ fis-sema.

L-ikla tal-Għid li l-Lhud kienu jiċċelebraw ta’ kull sena b’festa kbira u li Kristu ried jagħmel mal-Appostli tiegħu f’Ħamis ix-Xirka, kienet tifkira ħajja ta’ meta Alla ħeles lill-poplu magħżul tiegħu mill-jasar tal-Eġittu.

Meta ninġabru għall-Quddiesa, aħna nirrepetu b’tifkira dak li għamel Kristu fil-lejl ta’ qabel ma miet, fl-Aħħar ikla mal-maħbubin tiegħu. Ġesu’ newlilhom Ġismu mogħti b’Sagrifiċċju u Demmu li kellu jixxerred għalihom. Ħallielhom ukoll il-kmand jew ordni tiegħu: “Agħmlu dan b’tifkira tiegħi”.

Din iċ-ċelebrazzjoni li nagħmlu aħna, hija marbuta mas-Sagrifiċċju li Kristu wettaq darba għal dejjem fuq il-Kalvarju. Hija t-tifkira u t-tiġdid tal-istess Sagrifiċċju, li l-Knisja tibqa’ ttenni sal-aħħar taż-żminijiet meta Kristu jerġa’ jiġi fil-Glorja tiegħu. Għalhekk San Pawl iwissina: “Kull meta tieklu dan il-ħobż u tixorbu dan il-Kalċi, intom ixxandru l-mewt tal-Mulej sa ma jiġi.” (1Kor. 11:26).

L-OFFERTA TAS-SAGRIFIĊĊJU

Il-membri tal-Knisja, speċjalment dawk li jkunu miġburin flimkien għas-Sagrifiċċju tal-Quddiesa, joffru lill-Missier Alla, fl-Ispirtu s-Santu, il-Vittma bla tebgħa li huwa Kristu. Il-Knisja tixtieq li flimkien ma’ din il-Vittma, l-insara jitgħallmu joffru wkoll lilhom infushom u permezz ta’ Kristu jitwettqu dejjem iżjed fil-għaqda m’Alla u bejniethom, sabiex fl-aħħar Alla jkun kollox f’kulħadd.

Il-Quddiesa hija l-istess Sagrifiċċju tal-Kalvarju. Kemm fuq is-Salib u kif ukoll fuq l-Altar, Kristu huwa l-Vittma u s-Saċerdot ewlieni. Iżda meta kien merfugħ fuq is-Salib bejn l-art u s-sema, Kristu kien waħdu u qisu miċħud mill-bnedmin. Fil-Quddiesa, aħna noffru flimkien miegħu s-Sagrifiċċju u nħossuna magħqudin ħaġa waħda mal-Offerta ta’ Kristu, għax aħna membri tal-Ġisem Mistiku tiegħu li hija l-Knisja.

L-Offerta ta’ Kristu, għalhekk, tiġbor fiha wkoll l-offerta tagħna, żgħira kemm hi żgħira. Hu offra lilu nnifsu, iżda aħna magħqudin miegħu, mhux biss fil-ħsieb u x-xewqa li nagħtu qima lil Alla, b’dan is-Sagrifiċċju, iżda wkoll billi mal-Vittma Divina ngħaqqdu wkoll l-offerta tagħna nfusna. Ma nistgħux nibqgħu nħarsu biss b’indifferenza kif għamlu s-suldati fuq il-Kalvarju. Bħala membri tal-Ġisem Mistiku ta’ Kristu, aħna noffru s-Sagrifiċċju flimkien miegħu u permezz tiegħu.

L-INTERĊESSJONIJIET

B’dawn it-talbiet li jagħmel iċ-ċelebrant, jidher ċar li l-Ewkaristija hija ċċelebrata f’xirka mal-Knisja kollha, dik tas-sema u dik tal-art, kif ukoll li s-Sagrifiċċju jiġi offrut għaliha u għall-membri tagħha kollha ħajjin u mejtin, li ġew imsejħa biex ikollhom sehem fil-fidwa li nkisbet bil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu.

F’għaqda mal-qaddisin tal-Ġenna, il-Knisja titlob għall-membri tagħha mxerrdin mad-dinja. Waqt li tneħħi kull limiti ta’ spazju jew żmien, din it-talba tħaddan fiha wkoll lil dawk li diġa’ mietu u ltaqgħu mal-Mulej.

Fl-interċessjonijiet huma mfakkrin ukoll il-Papa, l-Isqof, l-Isqfijiet tad-dinja, dawk li jieħdu sehem fil-ministeru u fl-appostolat għall-ġid tal-Knisja. Inkunu fejn inkunu, meta nieħdu sehem fil-Quddiesa, għandna nħossuna magħqudin f’rabta spiritwali ma’ dawk li mietu qabilna u mal-bnedmin ħajjin kollha, filwaqt li nduqu minn qabel xi ftit mill-hena li jgawdu l-qaddisin fil-Ġenna.

Dan il-ħsieb li jiġbor fih l-umanita’ kollha kienu jehdew bih, anke l-insara tal-ewwel żminijiet kif jidher minn xi bċejjeċ tal-anafora ta’ San Mark tar-raba’ seklu. “Agħti l-paċi lill-erwieħ ta’ dawk li mietu, ftakar f’dawk li qegħdin nagħmlu t-tifkira magħhom illum, ftakar f’dawk li nafu isimijiethom u f’dawk li ma nafuhomx, ħares il-missirijiet fidili tagħna u l-Isqfijiet kullimkien u agħmel li aħna wkoll ikollna sehem mix-xorti tal-Profeti, tal-Appostli u tal-Martri qaddisa tiegħek.”

ID-DOSSOLOĠIJA FINALI

Din tikkonsisti fit-tifħir li jingħata lil Alla wieħed fi tliet Persuni u tintemm bl-akklamazzjoni tal-poplu. Is-Saċerdot jieħu f’idu l-waħda l-Patena bl-Ostja u f’oħra l-Kalċi u waqt li jgħollihom it-tnejn, igħid: “Bi Kristu, ma’ Kristu u fi Kristu, jingħata lilek, Alla Missier li tista’ kollox, flimkien mal-Ispirtu s-Santu, kull ġieħ u glorja għal dejjem ta’ dejjem.” Il-poplu jwieġeb: “Ammen”.

Il-moħħ u l-qalb tagħna huma mistiedna biex jikkontemplaw il-Misteru ta’ Kristu u tat-Trinita’ Qaddisa. Waqt li nieħdu sehem fl-Offerta u fis-Sagrifiċċju ta’ Kristu, naħsbu wkoll fil-Misteru kbir li għarrafna Huwa wkoll u nagħtu ġieħ minn qalbna lill-Missier, lill-Iben u lill-Ispirtu s-Santu.

L-Elevazzjoni ż-żgħira tal-Ostja u l-Kalċi, jiġifieri l-ġest li bih is-Saċerdot jgħolli l-Patena u l-Kalċi bl-ispeċi Ewkaristiċi, waqt li jgħid “Bi Kristu…” hija tifkira tar-rit antik tal-Adorazzjoni tal-Ewkaristija li kienet issir f’dan il-ħin. Din l-Elevazzjoni hija wisq eqdem mill-ewwel Elevazzjoni, li tissejjaħ ukoll Elevazzjoni kbira, li ssir immedjatament wara l-Konsagrazzjoni u li ġiet imdaħħla fil-Quddiesa fis-seklu XIII bħala risposta u tpattija għal xi eretiċi li ċaħdu l-preżenza ta’ Kristu fl-Ewkaristija.

Bil-kelma “Ammen” li jwieġeb il-poplu bħala konferma tat-talbiet kollha li jsiru fiha, tintemm it-Talba Ewkaristika.

Din il-kelma hija Lhudija (ebrajka) u skont il-kotba tar-Rabta l-Qadima, il-poplu t’Alla kien jinqeda biha biex jikkonferma wegħda jew patt, u bħala sinjal t’approvazzjoni fil-Litruġija tiegħu. F’dan il-ħin tal-Quddiesa, l-Ammen tal-poplu, tfisser il-kunsens u l-approvazzjoni tiegħu għas-Sagrifiċċju li jkun qed jiġi offrut lil Alla. Kif jikkummenta San Ġustinu (madwar is-sena 150 W.K) l-insara li jieħdu sehem fil-Quddiesa, permezz tal-Ammen li jgħidu, jikkonfermaw u jagħmlu tagħhom l-azzjoni Ewkaristika li jwettaq is-Saċerdot.

Huwa xieraq li l-insara jgħidu din l-Ammen, b’ferħ kbir u b’entużjażmu. San Ġilormu jwissi li din l-akklamazzjoni tal-poplu għandha tinstema’ tidwi bħal ħoss ta’ ragħda. Il-Papa Piju XII, fl-Enċiklika ‘Mediator Dei” jinsisti li l-insara fl-akklamazzjoni, magħqudin bir-rieda tagħhom mas-Saċerdot il-Kbir u mal-Ministru tiegħu, “m’għandhomx jinsew li flimkien ma’ Kristu Msallab, joffru lilhom infushom, ħsibijiethom, in-niket, id-dwejjaq, il-hemm u l-ħtiġijiet tagħhom.” (56).

Dokument sħiħ PDF jew WORD dwar it-Tifsir tar-Riti tal-Quddiesa.

IL-LITURĠIJA EWKARISTIKA

L-ikla tal-aħħar ta’ Kristu, li fiha huwa waqqaf it-tifkira tal-mewt u l-qawmien tiegħu, issir dejjem preżenti fil-Knisja, billi s-Saċerdot li jirrappreżenta ‘l Kristu l-Mulej, jagħmel l-istess ħaġa li Kristu Sidna għamel u taha lid-dixxipli tiegħu biex jagħmluha b’tifkira tiegħu, meta hu waqqaf is-Sagrifiċċju tal-ikla tal-Għid.

Kristu ħa l-Ħobż u l-Kalċi, radd il-ħajr, qasam u ta lid-dixxipli tiegħu u qal: “Ħudu, kulu, ixorbu; dan huwa Ġismi; dan huwa l-Kalċi ta’ Demmi. Agħmlu dan b’tifkira tiegħi.” Kien għalhekk li l-Knisja nisġet iċ-ċelebrazzjoni kollha tal-Liturġija Ewkaristika f’taqsimiet li jwieġbu għal dawn il-kelmiet u l-azzjonijiet ta’ Kristu. U tassew:

• Fit-tħejjija tal-Offerti, fuq l-Altar jitressqu ħobż u nbid bl-ilma, jiġifieri dawk il-ħwejjeġ li Kristu ħa f’idejh.
• Fit-talba Ewkaristika jintradd ħajr lil Alla għall-opra kollha tas-Salvazzjoni u l-Offerti jsiru l-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu.
• Bil-qsim ta’ ħobża waħda jintwera li l-fidili huma magħqudin ħaġa waħda u bit-Tqarbin, huma jieħdu Ġisem u Demm il-Mulej, bl-istess mod kif għamlu l-Appostli minn idejn Kristu nnifsu. (O.G.M.R. – 48).

Matul il-Liturġija tal-Ewkaristija, l-attenzjoni tagħna għandha tinġabar fuq it-tliet atti importanti li minnhom hu magħmul il-Misteru Ewkaristiku.

Fl-Offetorju jew tħejjija tal-oblati, nersqu lejn Alla bl-Offerti tagħna, meta nippreżentawlu l-ħobż u l-inbid għas-Sagrifiċċju; fil-Konsagrazzjoni, Kristu jiġi fostna bil-preżenza Ewkaristika tiegħu fuq l-Altar biex iġedded is-Sagrifiċċju li wettaq darba għal dejjem fuq il-Kalvarju; fit-Tqarbin, Kristu jiġi għandna biex iqaddisna bil-grazzja tiegħu u jmantnina spiritwalment bil-Ġisem u d-Demm imqaddes tiegħu.

Fit-tħejjija tal-oblati, għalhekk, flimkien mas-Saċerdot, l-insara għandhom “joffru lilhom infushom u minn jum għall-ieħor, permezz ta’ Kristu Medjatur, jitqaddsu fl-għaqda m’Alla u bejnhom infushom biex Alla jsir tabilħaqq kollox f’kulħadd.” (Sacrosanctum Concilium – 48). Il-ħajja tagħna kollha għandna tiġi ppreżentata lil Alla bil-ferħ u bin-niket tagħha, bit-tbatija u l-ħidma ta’ kull ġurnata. Huwa l-ħin li nressqu quddiem it-tron tal-Mulej, il-problemi personali tagħna, tal-familja u tal-Knisja kollha. Żgur li ħajjitna jkollha tifsira wisq isbaħ jekk nitgħallmu noffruha ta’ kuljum lill-Missier tagħna tas-sema.

Fil-ħin tal-Konsagrazzjoni, imbagħad, filwaqt li b’miraklu sublimi l-ħobż u l-inbid jinbidlu fil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu, għandna nitolbuh il-grazzja li neqirdu minna dak kollu li mhux skont il-qalb t’Alla u li nittrasformaw ruħna fi Kristu, sabiex ħajjitna tkun dejjem iżjed magħquda ma’ Tiegħu.

Fl-aħħarnett, fil-ħin tat-Tqarbin, għandna niftakru li l-Quddiesa hija l-laqgħa ta-Familja t’Alla, madwar il-mejda mħejjija mill-Missier. Jeħtieġ li nkunu persważi li ma nistgħux ngħixu għat-tul fil-grazzja t’Alla u fil-ħbiberija miegħu, jekk ma nersqux ta’ spiss lejn il-Mejda Ewkaristika.

Il-PROĊESSJONI BL-OFFERTI

Fil-bidu tal-Liturġija Ewakristika, jitħejja l-Altar billi fuqu jitqiegħdu l-Korporal, il-Purifikatur, il-Kalċi u l-Missal. Imbagħad jitressqu l-Offerti tal-ħobż u l-inbid li iktar tard bil-Konsagrazzjoni tagħhom isiru l-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu.

Sas-seklu ħdax, fil-Knisja kien hemm id-drawwa li l-insara kienu jġibu magħhom minn darhom l-offerti tagħhom u f’dan il-ħin tal-Quddiesa, jifformaw proċessjoni u jersqu lejn l-Altar biex inewlu liċ-ċelebrant il-ħobż u l-inbid għas-Sagrifiċċju, flimkien ma’ ħwejjeġ oħra għall-fqar.

Fiċ-ċelebrazzjoni Liturġika kif issir illum, ikun jaqbel ħafna jekk il-fidili bħala sinjal tas-sehem tagħhom fil-Quddiesa, itellgħu l-Offerti tal-ħobż u l-inbid għall-Ewkaristija jew offerti oħra li jservu għall-ħtiġijiet tal-Knisja jew tal-foqra.

Is-Saċerdot, bil-għajnuna tal-Ministri, jirċievu l-Offerti, il-ħobż u l-inbid għall-Ewkaristija jitqiegħdu fuq l-Altar, u l-Offerti l-oħra jitpoġġew f’post adatt. (O.G.M.R. – 101).

Jekk waqt iċ-ċelebrazzjoni, issir xi ġabra għall-Knisja jew għal opra tajba, jixraq li din tibda wara t-talba tal-fidili u tintemm qabel ma jibda l-prefazju.

L-Offerta ta’ kull wieħed hija parti mill-azzjoni Liturġika. Min jagħti l-Offerta tiegħu, b’mod simboliku juri li qed jieħu sehem fis-Sagrifiċċju ta’ Kristu. Barra minn hekk, din hija prova li huwa jinteressa ruħu mill-Ġisem Mistiku ta’ Kristu li tiegħu huwa membru. Fl-ewwel ittra lill-Korintin (16,2) San Pawl iħeġġeġ lill-insara biex ikunu ġenerużi u jagħtu milli jistgħu.

Waqt il-proċessjoni bl-Offerti, isir il-kant għall-Offertorju, għall-inqas sa mal-Offerti jitqiegħdu fuq l-Altar. (O.G.M.R. – 50).

L-OFFERTA TAL-ĦOBŻ

Is-Saċerdot fuq l-Altar jieħu l-Patena bil-ħobż u waqt li b’idejh it-tnejn iżommha kemm kemm merfugħa ‘l fuq.

Huwa ċert li l-Appostli u s-Saċerdoti tal-ewwel żminijiet tal-Kristjaniżmu, ma kienux jużaw formuli jew talbiet determinati waqt l-oblazzjoni ċioe’ fl-Offerta tal-ħobż u tal-inbid. Għal ħafna sekli fil-Knisja ma kien hemm xejn preskritt rigward din il-ħaġa, kif jidher mis-Sagramentarji antiki.

Skont l-aħħar riformi Liturġiċi, is-Saċerdot waqt li joffri l-ħobż igħid: “Imbierek int, Mulej, Alla tal-ħolqien kollu għax fi tjubitek tajtna l-ħobż li qegħdin noffrulek, frott tal-art u xogħol il-bniedem li minnu jsir għalina l-ħobż tal-ħajja” u l-insara jwieġbu: “Imbierek Alla għal dejjem.”

Il-Mulej fl-Aħħar Ċena, ikkonsagra l-ħobż ażżmu, għaliex fi żmien l-Għid meta Kristu, kif naqraw fl-Evanġelju, għamel l-Aħħar Ċena u waqqaf l-Ewkaristija, il-Lhud ma kienux jieklu ħobż bil-ħmira.

Il-ħobż huwa magħmul minn qamħ mitħun u magħġun bl-ilma. Fid-Didache’ jew id-Duttirna tal-Appostli (kap 9) waħda mill-kitbiet l-iktar antiki fil-Knisja, insibu din it-talba: “Kif dan il-ħobż kien imxerred fuq l-għoljiet u mbagħad sar ħaġa waħda, hekk ukoll il-Knisja tiegħek tinġabar mit-truf kollha tal-art fis-Saltna tiegħek.” L-Ostja mela tissimboleġġja l-għaqda mistika tal-insara kollha fi Kristu. Peress li l-qamħ biex isir dqiq abjad jeħtieġ li jiġi mitħun, hekk ukoll ir-rieda tal-bniedem, jeħtieġ li tgħaddi mill-magħsar tal-umilta’ u taċ-ċaħda, biex tikseb is-safa li biha togħġob lil Alla.

Meta s-Saċerdot, f’isimna joffri l-ħobż u l-inbid, li huma l-frott ordinarju tal-art, għandna niftakru li fuq kollox lil Alla, għandna noffrulu r-rieda tagħna. Noffrulu wkoll, it-talb tagħna, xogħolna, in-nieket u l-ferħ li jkollna u ħajjitna kollha, filwaqt li nagħrfu li f’kollox niddependu minn Alla, għaliex Huwa ħalaqna u hu s-Sid tagħna.

L-OFFERTA TAL-INBID

Qabel ma jagħmel din l-offerta, is-Saċerdot jixħet l-inbid fil-Kalċi, u mbagħad iżid ftit qatriet tal-ilma, waqt li b’leħen baxx, igħid il-formula: “Bil-misteru ta’ dan l-ilma u inbid, ikollna sehem fin-natura divina ta’ Kristu, kif hu jissieħeb magħna fin-natura tagħna l-bnedmin.” Imbagħad jieħu l-Kalċi f’idejh it-tnejn u jżommu kemm kemm merfugħ ‘l fuq f’nofs l-Altar, waqt li jgħid il-formula: “Imbierek int, Mulej, Alla tal-ħolqien kollu għax fi tjubitek tajtna l-inbid li qegħdin noffrulek frott tad-dielja u xogħol il-bniedem li minnu jsir għalina x-xorb tar-ruħ.” Il-poplu jwieġeb “Imbierek Alla għal dejjem.”

Wara li jqiegħed il-Kalċi fuq il-Korporal, is-Saċerdot jitbaxxa u jgħid fis-skiet: “Ilqagħna, Mulej, Alla tagħna, umli u niedma quddiemek u agħmel li jkun jogħġbok dan is-Sagrifiċċju li sejrin noffrulek.” (O.G.M.R. – 103 -104).

Id-drawwa li mal-inbid jintefgħu xi qatriet tal-ilma hija antika ħafna fil-Knisja u dwarha jitkellmu kemm San Ġustinu kif ukoll San Ċiprijanu.

It-tifsira ta’ din it-taħlita tal-ilma mal-inbid, jagħtihielna l-Konċilju ta’ Trentu (sessjoni XIII). Wisq probabbli li anke Kristu fl-Aħħar Ċena żied xi qatriet tal-ilma mal-inbid, kif kienu jużaw mhux biss l-Iżraeliti, iżda wkoll il-Greċi u r-Rumani ta’ dak iż-żmien. Din it-taħlita tfakkarna wkoll li mill-kustat minfud ta’ Kristu, ħarġu qatriet ta’ demm u ilma.

Tifsira oħra simbolika, jagħtiha San Ċiprijanu, (Apol 17,1,15): L-inbid ifisser Kristu u l-qatriet tal-ilma l-insara. Kif l-inbid u l-ilma jsiru ħaġa waħda, hekk l-insara għandhom ikunu magħqudin ma’ Kristu ir-Ras tagħhom.

It-talba li tingħad mis-Saċerdot, waqt it-tfiegħ tal-ilma, “Bil-misteru” turina tifsira oħra, jiġifieri l-għaqda tan-natura umana man-natura Divina, fil-persuna ta’ Kristu, Iben t’Alla, li sar bniedem għall-fidwa tagħna.

It-talba li jgħid fl-aħħar is-Saċerdot b’leħen baxx “Ilqagħna Mulej…” hija meħuda mill-kelmiet tat-tlett itfal ta’ Babilonja, li kienu ġew ikkundannati biex jiġu mitfugħa fil-forn tan-nar, u li nsibuhom fil-ktieb tal-profeta Daniel (3, 39-40). Fiha wkoll l-istess ħsieb tas-Salm penitenzjali “Miserere” (Salm 51. 19). “Is-Sagrifiċċju tiegħi, o Alla hu l-qalb niedma, qalb maqsuma u sobgħiena, ma twarrabhiex o Alla.”

Is-Sagrifiċċju estern huwa simbolu tas-Sagrifiċċju intern, kif igħallimna Sant’ Wistin (De Civitate Dei, 10, 16). Is-Sagrifiċċju li noffru b’mod li jidher, ifisser is-Sagrifiċċju spiritwali, li bih ir-ruħ toffri lilha nfisha ‘l Alla. Għalhekk l-offerta tad-doni materjali u li jidhru, ċioe’ tal-ħobż u l-inbid, għandha tkun imsieħba mas-Sagrifiċċju intern tas-Saċerdot u tal-insara, jiġfieri s-Sagrifiċċju tal-qalb umli u niedma.

Propju biex ifisser dan is-sentiment ta’ ndiema, is-Saċerdot, ibaxxi rasu quddiem l-Altar, waqt li jlissen dik it-talba.

IL-ĦASIL TAL-IDEJN

Imbagħad is-Saċerdot imur fil-ġenb tal-Altar, il-Ministru jsawwablu l-ilma u hu jaħsel idejh u jixxottahom, waqt li jgħid il-formula preskritta: “Naddafni Mulej minn ħżuniti u d-dnub tiegħi aħfirli.” (O.G.M.R. – 106).

Dan hu r-rit li bih hija mfissra x-xewqa ta’ safa tal-qalb. (O.G.M.R. – 52).

Id-Duttur tal-Knisja San Tumas (S Theol III q.83 a 2) jagħti żewġ raġunijiet għaliex is-Saċerdot fil-Quddiesa jaħsel subgħajh. “Peress li meta mmissu xi ħwejjeġ prezzjużi, dan nagħmluh b’idejna maħsulin, ma jidhirx li huwa xieraq li wieħed jersaq lejn dan is-Sagrament hekk kbir, jekk idejh ma jkunux nodfa, anke materjalment… Il-ħasil ta’ tarf is-swaba, kif jgħallem Dionisju, ifisser it-tisfija anke mid-dnubiet iż-żgħar, kif insibu f’San Ġwann (13. 10). “Min hu maħsul, ma għandux għalfejn jinħasel kollu.” Fi kliem ieħor, dan ir-rit għandu tifsira simbolika jiġifieri min irid iwettaq is-Sagrifiċċju Mqaddes, jeħtieġ li jkun safi u ħieles mill-ħtijiet.

Waqt li jwettaq dan ir-rit, is-Saċerdot, jirreċita talba qasira li tfakkarna fil-kliem tas-salmista: “Minħabba l-isem tiegħek, Mulej, aħfirli ħżuniti.” (Salm 25).

IT-TALBA FUQ L-OFFERTI

Is-Saċerdot f’nofs l-Altar u wieqaf b’wiċċu lejn il-poplu, jiftaħ u jagħlaq idejh filwaqt li jistieden ‘l-insara għat-talb billi jgħid: “Itolbu ħuti biex is-sagrifiċċju tiegħi u tagħkom ikun jogħġob lil Alla l-Missier li jista’ kollox.” Il-poplu jwieġeb: “Jilqa’ l-Mulej minn idejk is-Sagrifiċċju għat-tifħir u l-glorja ta’ ismu għall-ħtiġijiet tagħna u tal-Knisja Mqaddsa kollha tiegħu.” Imbagħad is-Saċerdot jiftaħ mill-ġdid idejh u jgħid it-talba fuq l-offerti, li għaliha l-poplu jwieġeb: “Ammen.” (O.G.M.R. – 107).

Dan ir-rit kellu l-bidu tiegħu fil-Liturġija Gallikana. Għall-ewwel iċ-ċelebrant kien jagħmel din l-istedina lis-Saċerdoti li kien ikollu madwaru biss. Iktar tard, din l-istedina bdiet issir lill-insara kollha miġburin fil-Knisja. L-istedina għat-talb li s-Saċerdot jagħmel lill-ġemgħa tal-insara għandha tħejji l-attenzjoni tagħhom u tħeġġiġhom għat-talba fuq l-Offerti. Fit-tweġiba tagħhom, l-insara jiftakru li s-Sagrifiċċju tal-Quddiesa jiswa ta’ ġid mhux biss għal dawk li jkunu preżenti waqt iċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika, iżda għall-Knisja kollha li hija miftuħa għall-bnedmin kollha, għax għalihom Kristu xerred demmu bħala prezz tal-fidwa.

It-talba fuq l-Offerti, “Super oblata” hija msemmija fis-Sagramentarju Ġelasjan tas-seklu VIII u fis-Sagramentarji Gregorjani. Aktarx li f’din it-talba jissemmew l-Offerti jew is-Sagrifċċju Ewkaristiku u s-Saċerdot jitlob li dan jiswa għas-saħħa spiritwali, biex ifiequ mill-vizzji tagħhom, jiksbu l-maħfra ta’ dnubiethom u jiġbdu fuqhom il-barkiet tal-ħniena t’Alla. Is-Saċerdot f’isem kulħadd, jitlob ‘l Alla biex ibierek u jilqa’ l-offerta tal-insara.

Hija talba importanti, li sservi bħala egħluq tar-rit tat-tħejjija tal-Offerti u twassal għat-talba Ewkaristika. Il-poplu jismagħha bilwieqfa u għaliha jwieġeb: “Ammen.”

IT-TALBA EWKARISTIKA (PREĊI)

It-talba Ewkaristika hija ċ-ċentru u l-quċċata taċ-ċelebrazzjoni kollha: hija t-talba ta’ radd il-ħajr u tal-Konsagrazzjoni. Permezz tagħha, il-ġemgħa tal-insara tissieħeb ma’ Kristu sabiex ixxandar l-għemejjel kbar t’Alla u biex toffri s-Sagrifiċċju. L-insara joffru l-Vittma Divina minn idejn is-Saċerdot, iżda wkoll flimkien mas-Saċerdot jitgħallmu joffru lilhom infushom lil Alla.

F’din il-parti taċ-ċelebrazzjoni Liturġika, jitwettaq il-Misteru mqaddes tal-Ewkaristija, is-Sagrifiċċju tal-Quddiesa. Dwaru, il-Konċilju Vatikan II, igħidilna: “Is-Salvatur tagħna fl-Aħħar Ċena, fil-lejl li fih kien ittradut, waqqaf is-Sagrifiċċju Ewkaristiku tal-Ġisem u d-Demm tiegħu li bih is-Sagrifiċċju tas-Salib jibqa’ jiġġedded tul iż-żminijiet, sal-miġja tiegħu, u b’hekk iħalli lill-Knisja, l-għarusa maħbuba tiegħu, it-tifkira tal-mewt u l-qawmien tiegħu mill-mewt.” (Sacrosanctum Concilium n. 47)

It-talba Ewkaristika hija att tal-Ministru Saċerdotali. Igħidha s-Saċerdot għaliex hu jippresiedi l-ġemgħa f’isem Kristu. Huwa l-interpretu kemm tal-leħen t’Alla li jkellem lill-poplu tiegħu, kif ukoll tal-leħen tal-poplu li jitlob lil Alla. Għal din ir-raġuni, it-Talba Ewkaristika jgħidha s-Saċerdot waħdu, filwaqt li l-insara miġburin għaċ-ċelebrazzjoni Liturġika jisimgħu fis-skiet u jieħdu sehem fl-akklamazzjonijiet. (Qaddis, Qaddis, Qaddis… Inħabbru l-mewt tiegħek Mulej… eċċ).

Barra mit-tliet talbiet Ewkaristiċi, għall-Quddiesa tat-tfal, li kienu ġew approvati fl-1976, il-Missal Ruman fih Erba’ Talbiet Ewkaristiċi għall-Quddies tal-Ħdud u l-ġranet l-oħra (Ara Żieda ‘A’). Minnhom is-Saċerdot jagħżel waħda li tkun taqbel kemm għaċ-ċirkustanzi li fihom tkun qiegħda ssir iċ-ċelebrazzjoni Liturġika, kif ukoll għall-mentalita’ ta’ dawk li jieħdu sehem fiha.

Kull waħda mit-talbiet Ewkaristiċi fiha dawn l-elementi li ġejjin:

1. Ir-Radd il-Ħajr, imfisser l-aktar fil-Prefazju.
2. L-akklamazzjoni (Qaddis, Qaddis, Qaddis).
3. L-Epiklesi (talba biex Alla jqaddes l-Offerti).
4. Ir-Rakkont tat-twaqqif tas-Sagrifiċċju u l-Konsagrazzjoni.
5. L-Anamnesi, ċioe’ t-tifkira tal-Passjoni u l-Qawmien ta’ Kristu.
6. L-Offerta tal-Vittma u tagħna nnfusna.
7. L-interċessjonijiet għall-membri tal-Knisja ħajjin u mejtin.
8. Id-Dossoloġija jew tifħir lil Alla.

IL-PREFAZJU

Is-Saċerdot jibda t-Talba Ewkaristika b’idejh miftuħa biex juri li huwa qiegħed ikellem jew jiddjaloga mal-poplu u jgħid: “Il-Mulej magħkom.”Imbagħad is-Saċerdot ikompli jgħid: “Nerfgħu qlubna ‘l fuq” b’idejh merfugħa li huwa ġest li jfakkarna f’Alla u fil-ħwejjeġ tas-sema. Fl-aħħar iżid “Niżżuħajr lill-Mulej Alla tagħna” b’idejh miftuħa. Il-poplu jwieġeb: “Hekk sewwa u xieraq” u s-Saċerdot igħid il-prefazju. Fit-tmiem tiegħu, is-Saċerdot igħaqqad idejh ma’ xulxin u flimkien mal-Ministri u l-poplu kollu, ikanta jew igħid b’leħen ċar: “Qaddis, Qaddis, Qaddis.” (O.G.M.R. – 108).

Kristu fl-Aħħar Ċena waqqaf l-Ewkaristija, wara li radd il-ħajr. Is-Saċerdot fil-Prefazju, bħal Kristu jrodd ħajr lil Alla. Skont it-tagħlim tal-fidi, il-ħajja tagħna nisranija għandha tkun fuq kollox ħajja ta’ tifħir u radd il-ħajr lil Alla. F’isem il-poplu qaddis, is-Saċerdot isebbaħ lil Alla l-Missier u jiżżiħajr għall-opra tas-Salvazzjoni kollha kemm hi jew għal xi aspett partikulari tagħha, skont il-ħsieb tal-Liturġija tal-ġurnata jew tal-festa jew taż-żmien li jaħbat. (O.G.M.R. – 55a).

Din it-talba ta’ qabel is-Sanctus, tissejjaħ “Prefazju” għaliex hija bħal daħla jew il-parti tal-bidu tat-Talba Ewkaristika. Skont l-użu tal-Liturġija antika, Prefazju jfisser ukoll talba solenni magħmula lil Alla , quddiem ġemgħa ta’ nies.

Sa mill-ewwel sekli tal-istorja tal-Knisja nsibu ħjiel tal-Prefazju. Difatti San Ċiprijanu (De Orat. Dom. C.31) ħalla miktub: “Ħuti għeżież, meta nqumu għall-orazzjoni, għandna noqogħdu attenti u nitħeġġu għat-talb b’qalbna kollha… Difatti s-Saċerdot qabel it-talb tal-Prefazju, li huwa bħal daħla, iħejji r-ruħ tal-aħwa billi jgħid ‘Nerfgħu qlubna ‘l fuq u meta l-poplu jwieġeb ‘Nerfgħuhom lejn il-Mulej’, huwa mwissi li ma għandux jaħseb f’xejn iżjed ħlief fil-Mulej.”

L-AKKLAMAZZJONI

Wara l-Prefazju li jingħad mis-Saċerdot, il-ġemgħa kollha tingħaqad mal-qtajja’ tas-sema u tfaħħar ‘l Alla. “Qaddis, Qaddis, Qaddis.” Din l-akklamazzjoni li hi parti mill-istess Talba Ewkaristika, igħidha jew ikantaha l-poplu kollu flimkien mas-Saċerdot. (O.G.M.R. – 55b).

Din l-akklmazzjoni mill-Griegi tissejjaħ Epinicio, bħala quċċata u tmiem glorjuż tal-Prefazju; mil-Latini xi drabi tissejjaħ “trisaġju anġeliku” jiġifieri t-tifħir tal-anġli, ripetut għal tliet darbiet, u iktar spiss tissejjaħ “Sanctus”, mill-ewwel kelma “Qaddis.”

Is-Sanctus ġie mdaħħal fil-Liturġija tal-Quddiesa fil-belt ta’ Alessandria, f’nofs ir-raba’ seklu u jinsab fit-talba Ewkaristika ta’ Sarapion ta’ madwar is-sena 350. Aktarx li f’Ruma ġie mdaħħal fil-kanoni bejn is-snin 417 u 432. Il-Liber Pontificalis igħidilna li s-Sanctus huwa l-għajn tal-poplu, it-tweġiba tal-insara wara li jkunu semgħu dwar l-għemejjel kbar t’Alla f’opra tal-fidwa, li jkunu ġew imxandra fil-Prefazju.

L-ewwel kelmiet tas-Sanctus huma meħudin mill-ktieb tal-Profeta Iżaija (6,3); il-kelmiet l-oħra “Imbierek min ġej, f’isem il-Mulej” huma l-għanja tal-poplu li laqa’ bil-friegħi tal-palm u ż-żebbuġ lil Kristu, riekeb fuq felu, fid-daħla trijonfali tiegħu f’Ġerusalemm, kif insibu fl-Evanġelju. (Mattew 21,9; Mark 11,10)

L-EPIKLESI

Il-Knisja b’talba speċjali ssejjaħ il-qawwa divina sabiex l-Offerti mogħtija mill-bnedmin jiġu Kkonsagrati, billi jinbidlu fil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu, u sabiex ukoll il-Vittma bla tebgħa, li tingħata lilna fit-Tqarbin, twassal għas-salvazzjoni ta’ dawk kollha li jitqarbnu.

Il-kelma “epiklesi” li biha tissejjaħ din it-talba ġejja mill-grieg u tfisser it-talba jew karba ħerqana ta’ xi ħadd li jkun f’xi ħtieġa kbira u jitlob l-għajnuna ta’ xi ħadd ieħor iktar setgħani minnu. Fil-Quddiesa, is-Saċerdot jinvoka l-Ispirtu s-Santu biex bil-qawwa tiegħu l-ħobż u l-inbid jinbidlu fil-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu, li huwa s-Saċerdot ewlieni u l-Vittma ta’ dan is-Sagrifiċċju tal-Altar.

F’xi ħin, waqt din it-talba, is-Saċerdot iżomm idejh miftuħa fuq il-Kalċi u l-Ostja. Dan il-ġest beda jitwettaq fil-Knisja universali, mir-riforma Liturġika tal-Papa San Piju Ħamsa, filwaqt li awturi antiki jsemmu li s-Saċerdot f’dan il-mument tal-Quddiesa kien jagħmel inkin profond, jiġifieri jbaxxi rasu lejn l-Altar. Din iċ-ċerimonja tat-tqegħid tal-idejn tixbah lil dik Mose’ f’isem Alla kien ordna li jagħmlu s-Saċerdoti li jkunu ser joffru l-vittmi tas-sagrifiċċju. “Iqiegħed idu fuq ras id-debha, u tkunu milqugħa b’maħfra għalih.” (Levitku 1,4).

It-tqegħid tal-idejn huwa meqjus ukoll bħala rit ta’ benedizzjoni jew tberik u jfisser li aħna għandna sehem f’dik il-barka. Dan il-ġest iħabbar li l-Konsagrazzjoni Ewkaristika hija fil-qrib.